Làng gốm Bàu Trúc là làng nghề thượng cổ của người Chăm tại Ninh Thuận còn sót lại. Trải qua hơn 800 năm hình thành và phát triển. tới nay, gốm Bàu Trúc được xem là một bảo tồn sống trung thực của người Ninh Thuận. Hãy cùng Halo tò mò về làng gốm này nhé!
1. Làng gốm Bàu Trúc ở đâu?
Làng gốm Bàu Trúc nằm ngay trên đường quốc lộ 1A, thuộc địa phận thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Cách TP Phan Rang khoảng 10km về phía Nam.
Bàu Trúc còn là một trong những ngôi làng cổ nhất ở Đông Nam Á hiện nay. không chỉ có thế, đây cũng là ngôi làng duy nhất làm gốm hoàn toàn bằng tay. Hiện nay, gốm Bàu Trúc đã nằm trong chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống của người Chăm. Đây cũng là một nơi tới du lịch vô cùng nổi tiếng tại Ninh Thuận.
Ảnh: Hứa Quốc Anh
2. Hướng dẫn đường đi tới làng gốm
Nếu quý khách vận chuyển bằng ô tô cá nhân hoặc phượt bằng motor. quý khách có thể tham khảo cung đường sau đây:
Ảnh: Sưu tầm
Tại té năm Phủ Hà, quý khách hãy đi theo hướng quốc lộ 1A. Đi khoảng 8km thì rẽ phải vào đường Nguyễn Huệ. Sau đó tiếp tục đi thêm 500m thì rẽ phải vào đường DT703. tới té tư quý khách sẽ thấy hồ hợp tác xã gốm Chăm Bàu Trúc. khi tới đây, tiếp tục rẽ phải khoảng 50m nữa là tới làng gốm thượng cổ này rồi.
3. Lịch sử và tổ nghề của Làng gốm Bàu Trúc
Ngôi làng Bàu Trúc này trước đây còn có tên gọi theo tiếng chăm là Paley Hamu Trok. Nó có tức là “Ma Tró” hay “làng trũng” trong tiếng Việt. Thời vua Minh Mạng năm 1832, đây là địa danh làng Vĩnh Thuận rất nổi tiếng.
tới năm 1964, do một trận lũ lớn nhưng mà làng phải dời về vùng đất có nhiều cây trúc bên cạnh một cái ao lớn. Từ đó, làng này có cái tên khá rất dị là Làng gốm Bàu Trúc.
Ảnh: Sưu tầm
Cũng theo dân gian kể lại, tổ nghề của gốm Bàu Trúc chính là ông Poklong Chanh. Ở cái thời hưng thịnh nhất của triều đại Poklong Garai. Vị quan này đã từ chối làm quan triều đình và về làng dạy cho phụ nữ Chăm cách nắn, nung đất sét tạo thành những vật dụng phục vụ đời sống hàng ngày.
Cho tới nay, những người phụ nữ Chăm truyền từ đời này qua đời khác đã thổi hồn vào đất sét vùng sông Quao. Họ đã tạo ra những tác phẩm nở hoa và giữ lửa cho nghề gốm truyền thống suốt bao năm tháng dài.
Đừng du lịch đồi cát Nam Cương nếu quý khách chưa biết 7 điều này
4. Nét rất dị trong nghệ thuật làm gốm ở Bàu Trúc
Hiện nay, làng gốm này có khoảng hơn 400 hộ gia đình. Trong đó có tới 80% còn tiếp tục theo nghề gốm. Họ đã mang tới hàng ngàn tác phẩm gốm vô cùng thích mắt, có giá trị văn hóa và giá trị thực tiễn cao, được nhiều người yêu thích.
Ảnh: sưu tầm
4.1. Các công đoạn làm gốm hoàn toàn thủ công
Nét rất dị và đặc trưng nhất của gốm Bàu Trúc đó chính là những vật phẩm này được hoàn thành hoàn toàn bằng thủ công. Sử dụng sức tay và chân là chủ yếu. Chúng mang tính nghệ thuật cao với sự tỉ mỉ, tinh tế trong từng nét chạm khắc của các nghệ nhân.
Ảnh: @ukiyohomestay
không chỉ có thế, hoa văn trên gốm Bàu Trúc chính là những đường chạm khắc mang đậm nét văn hóa Chăm xưa. Chúng là hình ảnh sông nước, chấm vỏ sò hay hoa văn móng tay rất dị… Gốm Chăm Bàu Trúc thường có màu sắc vàng đỏ, đỏ hồng, đen, xám xen lẫn những vệt nâu đặc trưng. Chúng có tính “độc phiên bản”.
Hiện nay, các vật phẩm gốm Bàu Trúc luôn có sự khác nhau. Chúng đã lưu giữ lại cái hồn riêng nhưng mà không bất kỳ làng gốm nào có được.
4.2. vật liệu làm gốm được lấy từ bờ sông Quao
Một trong những bí quyết rất dị góp phần tạo nên nét khác nhau của Làng gốm Bàu Trúc đó là vật liệu tạo ra chúng. Đất sét ở làng gốm này được lấy ở bờ sông Quao. vì thế, chúng có độ mịn và dẻo tương đối cao.
Sử dụng đất sét trộn với cát và nước tạo thành một tỷ trọng nhất định. Sau đó các nghệ nhân sẽ sử dụng chân hoặc tay để nhào nặn hỗn hợp tới khi đạt được độ dẻo tuyệt đối để làm nên các tác phẩm gốm.
Ảnh: Sưu tầm
4.3. Không sử dụng bàn xoay để làm gốm
Ở nhiều làng gốm truyền thống khác, người ta thường sẽ sử dụng bàn xoay để làm gốm. Tuy nhiên, tại Làng gốm Bàu Trúc, các nghệ nhân vẫn sử dụng bàn nhất quyết. Họ chủ yếu sử dụng tay xoay hay vận chuyển người để tạo ra các tác phẩm gốm. Các nghệ nhân ở đây đã sử dụng chính đôi bàn tay của mình để tạo ra các vật phẩm đầy tính ứng dụng và nghệ thuật thích mắt.
Sau khi tạo hình xong, vật phẩm gốm sẽ được vẽ, trang trí để tạo ra điểm nhấn. Các hoa văn trên vật phẩm khá đơn giản nhưng đầy tinh tế. Chúng mang trên mình nét cuốn hút rất lạ và rất riêng biệt.
Ảnh: Hứa Quốc Anh
4.4. Nung gốm “lộ thiên”
Gốm sau khi được chế tạo xong sẽ được vận dụng quy trình nung truyền thống ở nhiệt độ khoảng từ 5.000 độ C – 6.000 độ C. Chúng được nung trong vòng 6 giờ. Tuy nhiên, có một điểm khác nhau khi nung gốm ở Làng gốm Bàu Trúc. Đó là họ sẽ không nung trong lò nhưng mà nung lộ thiên (ngoài trời) để lấy khí oxy tuyệt đối.
Ảnh: Sưu tầm
Sau khi nung 6 tiếng, gốm sẽ được lấy ra để phun màu. Loại màu này thường được chiết xuất từ trái dông, trái thị ở trên rừng chứ không phải màu hóa học. Sau đó chúng tiếp tục được nung lại trong vòng 2 giờ nữa. Nhờ đó, gốm Bàu Trúc có màu đặc trưng vàng đỏ, đỏ hồng, đen xám, vệt nâu rất thích mắt. Chúng có thể thấy rõ vẻ lung linh của nền văn hóa Chăm Pa thượng cổ.
5. Những trải nghiệm khi tới thăm làng gốm Bàu Trúc
tới với Làng gốm Bàu Trúc, quý khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước một bảo tồn sống động. Nơi đây sở hữu hàng trăm loại vật phẩm gốm với nhiều chủng loại khác nhau.
Từ những vật phẩm được chế tạo theo mẫu mã đơn sơ, giản dị tới những vật phẩm kỳ công, điêu luyện trên từng đường nét. Chúng sẽ cho quý khách thấy một bức tranh văn hóa tổng thể rất dị và mãnh liệt đã tồn tại hơn 800 năm qua của người Chăm.
Ảnh: Sưu tầm
không chỉ có thế, tới tham quan Làng gốm Bàu Trúc, quý khách không chỉ được theo dõi các nghệ nhân tạo hình, nhào nặn gốm bằng đôi bàn tay tài hoa, điêu luyện. nhưng mà quý khách còn có thể được trải nghiệm tự tay làm cho mình những vật phẩm gốm thích mắt như một nghệ nhân thực thụ.
Những vật phẩm gốm dễ thương do chính tay quý khách làm ra sẽ là một đặc sản Bàu Trúc vô cùng ý nghĩa dành cho quý khách đấy.
Ảnh: Sưu tầm
Nếu như có dịp đi du lịch Ninh Thuận, ngoài tháp chàm Poklong Garai, quý khách đừng quên ghé thăm làng gốm Bàu Trúc – nơi đất nở hoa những đôi bàn tay và những tác phẩm nghệ thuật gốm rất dị này nhé. Nơi đây sẽ chất chứa cái hồn cũng như nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Chăm xưa. vững chắc sẽ mang tới cho quý khách một chuyến đi với nhiều trải nghiệm và thú vị.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét